یک فراکاو: لجبازی: ساییده شدن ستون‌های زندگی‌ست

لجبازی: ساییده شدن ستون‌های زندگی‌ست

افتخار حمیدی روان شناس

  آن زمانی که باید دوست بداریم،کوتاهی می کنیم .آن زمان که دوستمان دارند لجبازی می کنیم.

لجبازی  یکی از رفتارهای ناسازگارانه است ، لجبازی یعنی پافشاری روی نظرات و عقیده های خود و مخالفت با نظرات و عقیده های دیگران که این مخالفت گاهی آگاهانه و گاهی ناآگاهانه است.اصولا لجبازی یک نوع رفتار و واکنش نامطلوب است که به صورت های مختلفی خود را نشان می دهد از جمله آسیب رساندن به دیگران ،ناسزا گفتن ، ، گریه کردن وفریاد کشیدن ، شکستن وسایل، آسیب رساندن به خود ودیگران و…در افراد لجباز پایین بودن اعتماد به نفس وعدم داشتن خود باوری مثبت و پذیرفت خود واقعی مشهود است .

انواع لجبازی 

 لجبازی  انواع مختلف دارد .لجبازی کشف چیزهای تازه (لجبازی دانشمندان ) لجبازی نوجوانان (برای کسب استقلال ) لجبازی همسران ( باعث طلاق ) لجبازی کشورها (جنگ ) لجبازی ورزشی ، لجبازی کودکان و …..لجبازی های شیرین و بامزه .

      لجبازی چیست ؟ چه کسی لجبازاست ؟لجبازی چگونه ایجاد می شود ؟آیا لجبازی اختلال است ؟ آیا لجبازی ارثی است ؟

وراثت و لجاجت

بدون تردید روحیات پدران ومادران در فرزندان اثر می گذارد این تاثیر به صورت زمینه های بسیار کوچکی به کودکان انتقال مییابد ولی بروز و رشد این زمینه ها تابع شرائط محیطی است . اگر مقتضیات تربیتی موافق و مساعد با این زمینه ها باشد پرورش ورشد آنها قطعی است و اگر جو پرورشی بر خلاف آن باشد برای ظهور و بروز آنها ،مجالی فراهم نخواهد آمد .نا گفته نماند که منظور از محیط تربیتی علل وعوامل گوناگونی است که حتی بهداشت و مواد غذایی و محیط زندگی و سلامت تن و امنیت خاطر کودک را نیز در بر می گیرد . بنا بر این کودک با رو حیه لجبازی از پدر ومادر متولد نمی گردد بلکه با فطرت پاک قدم به جهان هستی می گذاردو این عوامل سازنده ترتیبی اوست که می تواند از او یک انسان سازگارویا فرد لجبازو یک دنده ساخته تحویل اجتماع دهد.

، لجبازی کافیست، این خصلت هم دیگر فایده‌ای ندارد زیرا که عاملش کشف شد. دانشمندان آلمانی یک جهش ژنتیکی را شناسایی کرده‌اند که ارتباط مستقیمی با بروز رفتارهای لجبازی دارد. این جهش در یک سوم از جمعیت دنیا روی می‌دهد .حالا که عامل کشف شده و لابد درمان هم در راه است .

تصور بسیاری از مردم این است که لجبازی ریشه در علائم برج تولد افراد دارد! این درحالی است که به تازگی گروهی از دانشمندان موسسه ماکس پلانک آلمان که نتایج تحقیقات خود را در مجله “نیچر” منتشر کرده اند، یک جهش ژنتیکی را شناسایی کردند که علت بروز رفتار لجبازی در افراد است.
به گفته این محققان، در حدود یک سوم جمعیت دنیا دارای این جهش ژنتیکی هستند و بنابراین لجبازی و لجاجت در این افراد نیازی به علامت برج فلکی تولدآنهاندارد!این دانشمندان با بررسی ?? مرد یک جهش ژنتیکی را در ژن a1 کشف کردند. این جهش موجب کاهش تعداد گیرنده های دوپامین نوع d2 درمغزمیشوند. به گفته محققان آلمانی، کاهش دوپامین نوع d2 در مغز به این معنا است که برخی افراد تصمیمات و عملکردهایی که اشتباه تلقی می شوند را نپذیرند و بنابراین اقدام به تکرار این عملکردهای اشتباه کنند که این رفتار به لجبازی تعبیر می شود.لجبازی کودکان جز اختلالات رشدی است پس باید رفتار لجوجانه و ناسازگار کودکان را حذف و رفتارهای مناسب را تقویت کنیم                                                                                        

علت  لجاجت

علل وعوامل متعددی در پیدایش روحیه لجبازی اثر دارد وما در این جا به برخی از آنها اشاره می نمائیم:یکی از علل ، محبت های افراطی پدران ومادران است البته در مواردی هم شرائط و اوضاع خارجی در ضرورت این توجه و محبت فوق العاده موثر می باشد . مثلاً برخی از کودکان فرزند منحصر  به فرد خانواده هستند یا از نظر جنسیت تنها پسر خانواده می باشند و در بعضی از موارد هم ،کودک از اول ناتوان بوده،دوره بیماراش طولانی بوده ،برای او وضع استثنائی به وجود آورده در چنین مواردی پدران ومادران می کوشند به همه خواسته های کودک جواب مثبت دهند اگر برخی از این تمایلات اصولی ومنطقی نباشد در نتیجه چنین کودکانی بتدریج با روحیه لجبازی تربیت می شوند . واضح است کودکانی که درخردسالی هرچه خواسته فوراً برایش تهیه می شده بعدها با این روحیه خو گرفته توقع دارند هر چه بخوا هند و وهر چه بگو یند، باید دیگران بدون قید و شرط خواسته او را انجام دهند.

 محرو میت و لجبازی

انسان در هر دوره از زندگی نیازهایی دارد، اگر نیاز های شخص بر آورده نشود . بتدریج فردا عقده ای ولجباز بار می آید  ، اینگونه افراد با روحیه لجبازی ، عقده ها و ناراحتی های خود را جبران می نمایند . بعضی از محیط ها فردرا از بسیاری از آزادیهای معقول ومشروع باز داشته و  به سختی آنان را در منگنه فشار ، قرار می دهند اینگونه افراد با مکانیسم دفاعی به یک نوع اعتیاد و آلودگی خطر ناکی دست می زنند و ریشه وانگیزه این کار جز لجاجت و دهن کجی کردن چیز دیگری نمی باشد.

پیش گیری های اسلام از لجاجت

در همه مقررات وقوانین اسلامی این واقعیت به چشم می خورد که اسلام بطور جدی و قاطع با هر عاملی که از آن تفرقه وجدایی ودشمنی وعداوت وکینه توزی به وجود آید شدیداً مبارزه کرده است تا آنجا که از عواملی هم که امکان بروز هر نوع تصادم و برخوردی داده می شود اکیداًجلو گیری به عمل آورده است .

حضرت علی(ع) می فرماید؛ سرزنش زیادی آتش لجاجت را شعله ور می کند .

امام باقر (ع) می فر ماید : (ان تترک المراء وان کنت محقاً ). یعنی :ستیزه جویی وجدال را رها ساز اگر چه حق با تو باشد.

لجبازی از چه سنی آغاز می شود؟

 لجبازی کودکان از سن “یک” سالگی شروع و بتدریج شدت می گیرد ودر”سه”سالگی به اوج خود می رسد. معمولا لجبازی از یک سالگی شروع می شود .    در سنین دو تا سه سالگی انتظار انجام رفتارهای لجبازگونه بیشتر می شود چراکه کودکان در حال طی کردن مراحل هستند  در نوجوانی افراد برای به دست آوردن استقلال دست به تلااش می زنند اگر موفق نشوند .از لجبازی استقبال می نمایند . در دوران بزرگسالی افراد برای رشد جبهه گرفتن در برابر دیگران لجباز می شوند .در دوران سالمندی فرد برای کسب کنترل بر زندگی ممکن است به ناچار لجباز شود .اما بطور کلی برای لجبازی افراد نمی توان سن خاصی را تعیین کنترل شدن لجبازی ، چه تاثیری در آینده فرددارد ؟ وقتی فرد می آموزد که انتظاراتش از روش های غیرمنطقی و نامطلوب برآورده نمی شود بنابراین سعی می  کند روش های منطقی و جامعه پسند تری را برای ایجاد ارتباط بر گزیند .

اگر با هم مشکلی دارید ، لجبازی نکنید. زیرا لجبازی، مسابقه‌یی‌ست که هر دو
طرف به سوی نابودی رقابت می‌کنند و آن‌قدر خودشان را زجر می‌دهند که منتظر
آتش‌بس این جنگ هستند و در این میان، ممکن است دست به کارهایی بزنند که
تبعات آن خیلی سنگین و غیرقابل جبران باشد! اگر در مسابقه‌ی لجبازی، شخصی
یکدنده باشد و نخواهد به حالت عادی برگردد ، زندگی او روز به روز تلخ‌تر
می‌شود…!

- آن‌طوری که  در کودکی یادمی‌گیریم تا توجه بگیریم و کارمان را پیش‌ببریم، همان را در بزرگ‌سالی نیز پیاده می‌کنیم. – گاهی نیز ما پیش‌نویس زندگی خود را از دیگران، برداشت می‌کنیم. در تحلیل «رفتار متقابل»، ما هر نقشی را که ایفاکنیم، طرف مقابل خود را به نقش مقابل آن می‌بریم برای نمونه: اگر ما ناخودآگاه، نقش فرد سخت‌گیر را بازی کنیم، طرف مقابلِ ما در هر سن‌وسالی که باشد فرقی نمی‌کند، نقش کودک لجباز را بازی خواهد کرد.  این ما هستیم که با نقشی که بازی می‌کنیم، به دیگران اجازه می‌دهیم هر رفتاری را که می‌خواهند، داشته باشند. تا زمانی که از کودکِی  خود درنیاییم و به بلوغ نرسیم، به‌طور دائم، افرادی با نقشِ والد، سر راه ما قرارمی‌گیرند تا برای‌مان بزرگ‌تری کنند و به ما سخت بگیرند یا به‌عکس، تا زمانی که نقش یک والد، به‌ویژه یک والدِ سخت‌گیر را بازی می‌کنیم، به‌طور دائم، افراد مقابل خود را به لجبازی‌های کودکانه، سوق می‌دهیم. ما می‌توانیم با ایفای نقش یک انسان بالغ، افراد مقابل خود را نیز به ایفای نقشِ بالغانه، سوق‌دهیم ضمن آن‌که هم خود و هم آنان را به بلوغ نزدیک می‌کنیم.

 چه موقع لجبازی بیماری است ؟

 اختلال گستاخی ( لجبازی) یا بی اعتنایی مقابله ای:

این اختلال عبارت است از:الگوی رفتاری منفی کارانه، خصمانه و بی اعتنا که حداقل به مدت شش ماه طول می کشد و با خصوصیاتی همچون زود عصبانی شدن ، با بزرگسالان مشاجره کردن، عملاً مزاحمت فراهم کردن، کینه توزی، خشمگینی و حساسیت همراه است.اختلال بی اعتنایی مقابله ای در خانواده هایی که حداقل یکی از والدین سابقه ی ابتلا به اختلال خلقی، اختلال بی اعتنایی مقابله ای، اختلال سلوک، اختلال شخصیت ضداجتماعی یا اختلال مربوط به مواد دارد، شایع تر است. کودکانی که مادران آنها از اختلال افسردگی رنج می برند بیشتر به رفتار مقابله ای مبتلا می شوند. ضمن توجه به تأثیرات وراثتی در بروز و پدید آیی این اختلال (بی اعتنایی مقابله ای) ، رفتارهای ارتباطی والدین مبتلا به اختلالات خلقی و سلوکی ، شخصیت ضداجتماعی یا اختلال مربوط به مواد و افسردگی نیز جایگاه ویژه ای دارد .  اخت?ل لجبازی حالتی است که فرد یاعمداً خود را به نشنیدن سخنان دیگران میزندویا این که سـعی مـیکنـد بـهخواستههای خود عمل کرده و به تذکرات دیگران بیاعتناییکند.

در برخی از اختلال ها مانند پارانویا که فرد بدبین و کینه توز است لجبازی  هم دیده می شود . در اختلال بیش فعالی هم شخص رفتار هایی را در زمینه هایی که حاکی از لجبازی است نشان می دهد .

نشانههای لجبازی

فرد لجباز با کوچکترینمخالفتی باخواستههایش، به شدت ناراحت و عصبانی میشود و شروع به ناسازگاریمیکند.یعنی تحملراهنمایی و نصیحتدیگران را ندارد.

دلیل تراشی و فرافکنیدو ابزار دفاعیشخصیتهایلجباز است.

فرد لجباز کوچکترین مقررات را زیر پاگذاشتهو در مقابل آن بی اعتنایی میکند..

شخص لجباز بسیار زود رنج است و ازاطرافیان توقعبیش از حد دارد.علیرغم این که خـود را متعهـد بـهانجام سخن دیگراننمیداند.

 فرد لجباز بیشتر مواقع تنهابوده و نمیتواند ارتباطاجتماعی مناسبی برقرار سازد. فرد لجباز دارای خلقی افسرده ومضطرب بوده و افکاری پریشاندارد.

درمان لجبازی

?راه پیشنهاد می شود :
اول : اجازه استقلال به فرد که حس مستقل بودن در او ایجاد شود .
دوم :فرد  را تا حد امکان وادار به عجله و شتاب زدگی نکنیم

سوم : رشوه ندادن و حذف پاداش فرد لجباز.

چهارم : عدم توجه و نادیده گرفتن رفتار فرد لجباز.

پنجم : برقراری آرامش و امنیت در خانواده ..
ششم : راهنمایی « آری » اما دخالت « نه » هیچ کس از دخالت کردن دیگران در امور زندگی خود احساس رضایت و خشنودی نمی کند

هفتم : عدم لجبازی اطرافیان. آموزش های عملی به مراتب از آموزشهای تئوری موثرتر و آموزنده تر هستند.

لجبازی فوتبالیست ها

کریستیانو رونالدو گفت: با آمدن به رئال مادرید ژن خودخواهی و لجبازی در من خاموش شده ولی در ژنوم من ژن گلزنی همیشه روشن است.
وی افزود: اطمینان دارم برابر ویارئال نیز گلزنی خواهم کرد و نشان می دهم که درخشش من تصادفی نیست.
در بسیاری از ورزش ها و ورزش کاران شاهد لجبازی هایی هستیم که ممکن است ژن لجبازی این افراد هم  مانند رونالدو تغییر شکل مثبت دهد .

لجبازی همسران

  یکی از مسائلی که درون خانواده ها کم و بیش مشاهده می شود لجبازی بین زن و مرد درباره یک موضوع خاص است. لجبازی در هر زمانی اتفاق می افتد گاهی اوقات زن یا مرد احساس می کنند نظرشان کاملاً منطقی است و باید پذیرفته شود و اگر مورد قبول طرف مقابل نباشد کار به لجبازی می کشد. غرور، اختلاف سلیقه، نداشتن گذشت، در اکثر اوقات زمینه این رفتار است. شاید بتوان گفت یکی از آثار منفی لجبازی اختلاف زوجین باشد که سلامت روان اعضای خانواده را تهدید می کند. روان شناسان معتقدند فرد لجوج قدرت تصمیم گیری و استقلال فکری مناسبی ندارد و نمی خواهد خواسته های غیرمنطقی خود را کنار بگذارد. فرد لجباز به نظر دیگران احترام نمی گذارد و تنها خواسته خود را می بیند.افراد با لجبازی نمی توانند راه حل های مناسبی برای مسائل پیدا کنند و توجیه منطقی را نمی پذیرند. در هنگام برخورد با مسأله ای، زن و مرد باید با لحن مناسب با هم صحبت کنند زن و مرد در هنگام کشمکش باید تعادل و آرامش خود را حفظ کنند که موضوع مورد بحث منجربه اختلاف بیشتر نشود.
گفت وگو مناسب ترین عامل برای حل مسائل است. زن و مرد باید دیدگاه های یکدیگر را بشنوند و بعد تصمیم بگیرند. اما متأسفانه در بیشتر مواقع زن و مرد حاضر به شنیدن نظرات همدیگر نیستند. شاید یکی از وظایف مهم زن و مرد در زندگی زناشویی، پیشداوری و قضاوت عجولانه نکردن درباره موضوع های مختلف است. 

مرحله ی لجبازی و منفی کاری دیگری که تا حدودی طبیعی است در سنین نوجوانی ظاهر می شود.نوجوان رفتار مقابله ای را به عنوان نشانه ای از نیاز به جدا شدن از والدین و ایجاد هویتی مستقل از خود نشان می دهد.

-عوامل زیادی در تداوم و تشدید لجبازی افراد  نقش دارند که عمدتا مربوط به خانواده هستند.

-والدینی که بیش از حد امر و نهی می کنند و به خاطر ایجاد نظم و ترتیب افراطی و نیازهای خود از قدرت استفاده می کنند،کشمکش بین خود و فرزندان پدید می آورند که زمینه ای برای پیدایش و تشدید رفتار لجبازی فراهم می سازند.

هر فردی نیاز به توجه دارد،از طریق صحبت کردن ، بازی،پاسخ به سوالات او،ابراز علاقه و غیره به افراد خانواده می توان توجه کرد .

-چنانچه فردی مورد بی توجهی قرار گیرد سعی می کند از طریق منفی کاری و لجبازی توجه دیگران را به خود جلب کند.مثلا جلوی تلویزیون می ایستد ، هنگام صحبت کردن دیگران داد و بیداد می کند و موقع غذا خوردن از سر سفره بلند می شود.دیگران  هنگام مشاهده ی چنین رفتارهایی با بحث های طولانی ،خواهش و یا حتی تنبیه به رفتار منفی فرد توجه می کنند و بدین ترتیب به تدریج فرد  می آموزد که برای کسب توجه دست به این رفتارها ادامه بدهد .

 بنابر این برای کاهش رفتار لجبازی  باید به رفتار منفی افراد  بی اعتنایی کرد .و در مواقعی که رفتار لجبازی انجام نمی دهد به طور مناسب به فرد توجه کرد .

 لجبازی علمی

گالیلئو گالیله در سال ???? در پیزا واقع در ایتالیا متولد شد. وی تا ?? سالگی تمام مطالعات خود را در ادبیات متمرکز نموده بود تا اینکه روزی در یکی از مراسم مذهبی کلیسا مشاهده چهل چراغی که در بالای سرش نوسان می کرد توجه او را جلب کرد.و با توجه به آن قانون آونگ را کشف کرد.ولی در کشف بعدی خود با مخالفت کلیسا روبرو شد . و به اعدام محکوم شد پس مجبور شد توبه نامه زیر را امضا کند در حالیکه بر ادعای خود ایمان داشت .

من گالیله در هفتادمین سال زندگی در مقابل شما به زانو درآمده ام و در حالیکه کتاب مقدس را پیش چشم دارم و با دستهای خود لمس می کنم توبه می کنم و ادعای خالی از حقیقت حرکت زمین را انکار می کنم و آن را منفور و مطرود می نمایم.

. گالیله تا دم مرگ بر اعتقاد خویش پا برجا ماند). امروزه ما به گالیله به عنوان یک پژوهشگر سخت کوش که بشریت بسیار به او مدیون است احترام می گذارند . او به جهان نشان داد که یک دانشمند باید این آزادی را داشته باشد که نظریه هایی را که اشتباه هستند نقد کند و نظریه های جدیدی را بنیان گذارد. او همچنین نشان داد که یک دانشمند نباید خود را گرفتار دستورها کند.

لجبازی و اتومبیل

اخیرا با افزایش توجه افراد به اتومبیل، رفتارهای جالبی از رانندگانی که سعی دارند و با اتومبیل یا شیوه رانندگی خود نظر دیگران را جلب کنند، سر می زند. آنها معمولا با سرعت و سبقت غیرمجاز و هراس انگیز و انجام حرکات نمایشی در محل هایی که رانندگان معمولی و خانواده دیگران در آن رهگذرند،لجبازی با دیگر رانندگان، سعی بر جذب افراد خاص و جلب توجه اطرافیان دارند. اما این کار نه تنها جذاب و شاهکار نیست بلکه نشانه ضعف فرهنگی و عدم کنترل فردی نیز به شمار می رود.

در هیچ کجای قوانین رانندگی یا اجتماعی درج نشده است که استفاده از عینک دودی و یا سیستم صوتی پرقدرت با صدایی فراتر از مافوق صوت و همچنین استفاده از شیشه های تیره، پرده عقب خودرو یا لامپ های غیر مجاز، سرعت و سبقت های حادثه آفرین و خطرناک، نصب بوق های گوشخراش و استفاده عمدی و بی مورد از آنها، اتومبیل و رانندگی افراد را به نوعی هنر و افتخار تبدیل می کند.

بوق زدن های بی مورد و متوالی، استفاده غیر مجاز از نوربالا، لجبازی با دیگر رانندگان، مسدود کردن راه، سبقت از سمت راست، عدم استفاده از چراغ راهنما، توقف در محل های غیر مجاز یا در عرض خیابان، تجاوز به خط عابرپیاده، عدم رعایت فاصله قانونی با اتومبیل جلویی ، انجام حرکات نمایشی، نوربالا زدن های پیاپی، ایجاد وحشت و استرس در رانندگان دیگر و بیرون انداختن زباله از مواردی هستند که بی توجهی به آن ها نشانه عدم آشنایی با فرهنگ صحیح رانندگی و ضعف شخصیتی راننده محسوب می شود.

درست است با انجام این موارد می توان توجه دیگران را به خود جلب کرد، حتی برخی این کارها را شاهکار یا جرات و جسارت خارق العاده می پندارند و از شما تعریف و تمجید می کنند اما این توجهات در ذهن افراد قانونگرا و دارای اعتبار اجتماعی بار منفی دارد و در نظر اغلب آدم ها نشانه بی فرهنگی و ضعف اخلاقی به شمار می آید.

نویسنده : افتخار حمیدی